Studio BRUIS op Buurtwijs
We timmeren al een tijdje aan de weg met Studio BRUIS, de interventie waarmee we gemeenschapsvorming in 55+ wooncomplexen aanjagen. Buurtwijs, hét platform voor buurtontwikkeling, vroeg ons de balans op te maken. Wat gebeurde er in de seniorenflats waarin we samen met bewoners aan de gang gingen?
In een tweeledig artikel beschrijven we ons ervaringen, via deze link vind je het eerste deel. Het gaat over de zoektocht naar andere sociale verhoudingen en de beweging die we in gang proberen te zetten: honderd clubjes voor honderd interesses, in plaats van alleen centraal geleide activiteiten.
In het volgend deel schrijven we over randvoorwaarden om gemeenschappen te versterken. Deze verschijnt over een tijdje, we houden je op hoogte! Wil je meer weten over Studio BRUIS? Kijk dan op deze pagina of op het Kennisplein van Buurtwijs!
Hoe zet je ervaringsdeskundigheid in bij het tegengaan van eenzaamheid?
Een beleidsmaker van een gemeente vroeg ons om eens mee te kijken naar het ‘eenzaamheidsbeleid’ van zijn stad. Organisaties waren er genoeg aan boord, maar aan ervaringskennis ontbrak het nog. Of wij hem daarbij konden helpen?
In onze methodiek Samen Verder heeft ervaringskennis een centrale plek. Zo willen we voorkomen dat professionals oplossingen bedenken die niet aansluiten bij de belevingswereld van bewoners. Sterker; het liefste zien we dat (eenzame) bewoners zelf mee helpen met ontwikkelen van beleid.
Op de website van de nationale Coalitie Een tegen Eenzaamheid vind je een artikel dat werd geschreven naar aanleiding van onze aanpak:
Mét eenzame bewoners praten, in plaats van 'over'
Ervaringskennis in samenwerkingsverbanden
In Arnhem en Rheden werkten we samen met stichting Vitale Verbindingen, een stichting gespecialiseerd in het inzetten van ervaringskennis. Samen met hen gaven we bewoners uit de wijken waar we werkten een korte training om mee te draaien tijdens de bijeenkomsten waarin plannen werden ontwikkeld. Tijdens één bijeenkomst stonden verhalen centraal en ging de groep erover in gesprek.
Het resultaat? Een werkgroep die doordrongen was van hoe subjectief de beleving van eenzaamheid is. In plaats van één oplossing voor iedereen (bijvoorbeeld de bekende ontmoetingsplek), moet er steeds weer worden gezocht naar wat het beste aansluit bij specifieke situatie van een bewoner.
Wisselwerking professionals – ervaringsdeskundigen
Vandaar dat we de beleidsmaker adviseerden om stevig in te zetten op een wisselwerking tussen de inzet van professionals en de ideeën hierover van ervaringsdeskundigen. Zo wordt er niet alleen ‘over’ eenzame mensen gesproken, maar vooral ook ‘mét’. Een voorwaarde voor een goede eenzaamheidsaanpak, wat ons betreft!
Wil je meer weten? Kijk dan op: Samen Verder – De WijkMakers
Wijkmakers; geef me de vijf!
De Wijkmakers zijn sinds 2022 betrokken bij Zorgsaamwonen, een landelijk platform voor maatschappelijke opgaven op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Samenwerking rondom deze thema’s wordt steeds belangrijker, zeker gezien opgaven rondom verduurzaming, vergrijzing en betaalbaarheid van de zorg. Het zijn de snijvlakken waarop wij als Wijkmakers ook werken.
Een tijdje geleden kwam de rubriek ‘Geef me de vijf’ bij ons uit, waarin we konden vertellen over wie we zijn en wat we doen. Via deze link kun je het artikel lezen.
De komende tijd zullen we meer vertellen over de expertmeetings waaraan we om de zoveel tijd deelnemen. Hier wordt interessante kennis gedeeld en ook pakken we gezamenlijk projecten op, waardoor het een mooie proeftuin is voor de domeinoverstijgende opgaven waarvoor we als land staan.
Kijk vooral ook eens op de website van Zorgsaamwonen, daar is een schat aan kennis en informatie te vinden zoals whitepapers, nieuwsartikelen en een agenda met interessante evenementen.
De goede community builder – deel 2
Blogreeks voor actieve bewoners en professionals in het sociaal domein over community building in een ouder wordende samenelving
Omdat we de laatste wel vaker de vraag krijgen; ‘hoe je dat nou góed, een community versterken?’, besloten we een eerdere blogreeks van Kees in een nieuw jasje te steken. Deze week aflevering 2:
Kees Penninx | De WijkMakers
Zo lang mogelijk zelfstandig leven en gelukkig oud worden. Wie wil dat nou niet? Vanuit de WijkMakers werk ik aan innovatieve concepten voor een leeftijdsvriendelijke samenleving. Dat is een samenleving die ouderen insluit en stimuleert dat zij meedoen en van betekenis zijn. In deze blogreeks betoog ik dat dit vraagt om nieuwe vormen van gebiedsgerichte community building en geef ik aan wat sociale professionals daarbij kunnen betekenen. Ik noem dat de drie V’s: vertrouwen, versterken en verbinden. Klinkt mooi, denk je nu, maar wat betekent dat concreet? Lees er alles over in deze blogreeks over de goede community builder.
In de vorige blogpost zagen we dat community building misschien wel het beste medicijn is tegen eenzaamheid, problemen met de gezondheid en andere ongemakken die ons kunnen overkomen als we ouder worden. Iedereen kan community builder zijn: it takes a village to grow old. Maar niet iedereen kan (nieuwe) sociale gemeenschappen stimuleren en faciliteren. Inspiratiebron zijn voor bewoners. Er op het juiste moment zijn voor mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Impact maken en toch bescheiden blijven. Kortom: helpen bij community building is een vak. In dat vak gaat het in essentie om drie dingen. Ik noem ze de V’s van community building: vertrouwen, versterken en verbinden.
Vertrouwen
Dit betekent contact leggen, bewoners die dreigen af te haken of overmand zijn door problemen opzoeken. Aanbellen en oprechte belangstelling tonen. Welgemeend vragen ‘Hoe gaat het met u?’ Soms word je met open armen ontvangen, soms moet je veel geduld hebben en vasthoudend zijn. Blijven vragen: redt u het in uw eentje? Wat heeft u nodig? Waar geniet u van? Wat kunt u bijdragen? De goede community builder gaat het gesprek niet aan om te helpen, maar om te leren. Om te onderzoeken: zijn er dingen waar we samen de schouders onder kunnen zetten? Trek niet de zevenmijlslaarzen aan, maar zet kleine stapjes, soms letterlijk: een wandelingetje in het park. Heb geduld. Er zijn geen quick wins. Laat de stopwatch thuis. Het gaat om mensen die soms jaren niemand meer gesproken hebben of hooguit nog contact hebben met een professional die steunkousen aantrekt of een vrijwilliger die maaltijden bezorgt. Mensen die op niemand meer durven te vertrouwen. Ook humor en relativeren helpen. Zo ontstaat langzaam maar zeker een band. Stapje voor stapje. Niet problematiserend maar kansen zoekend. Werk met veel geduld aan herstel van vertrouwen. Laat mensen voelen dat ze er mogen zijn. Door vertrouwen te geven, help je de ander weer een beetje te vertrouwen, op zichzelf en op anderen.
Versterken
Het is niet de diagnose van problemen of tekorten die vertrouwen opwekt of ouderen in beweging brengt. Het is het appèl op de passie, het plezier, de kracht of de ambitie van de oudere zelf. Onder noemers als gelukgerichte zorg en positieve gezondheid krijgt deze benadering steeds meer steun. Ik noem het krachtgericht werken en schreef er een boek over. Laat de oudere zijn of haar verhaal vertellen. Zoek daarin naar haakjes voor levenslust. Hé, dat breien was zo gek nog niet. Laat ik die pennen weer eens tevoorschijn halen. Sjonge, nu vragen ze mij op mijn 75e nog of ik mijn horeca-ervaring wil inzetten in een huiskamer van de wijk. Het zijn enkele reacties van ouderen die gesproken hebben met een goede community builder. Die ke
nt het sociale weefsel van de wijk en zijn bewoners. Die weet wat er speelt en wie iets voor elkaar kunnen betekenen. Het geeft de oudere een goed gevoel als hij of zij zichzelf op die manier (opnieuw) ontdekt en zich opgenomen weet in het weefsel. Het is fijn als je merkt dat een ander iets aan jou heeft. Als er mensen op je zitten te wachten. Voor sommige ouderen is dat een poos geleden. De ervaring dat je kunt bijdragen aan iets dat groter is dan jijzelf, ook dat is een hulpbron. En niet zo’n kleintje ook. Kunnen bijdragen aan iets dat groter is dan jij zelf is de kern van een zinvol leven. Gezien en gewaardeerd worden draagt bij aan ‘leefplezier’, zoals hoogleraar ouderenzorg Joris Slaets het noemt. Daarover met ouderen in gesprek gaan, daarop verder bouwen, is wat goede community builders doen.
Verbinden
Maar het gaat verder: het gaat ook over verbinden. Ik ken maar weinig ouderen die niet verbonden willen blijven. Ouderen willen verbonden blijven met leeftijdgenoten, maar ook met andere generaties. Vaak gaat het bij community building om het verbinden van werelden die tot dan toe nogal gescheiden waren, die elkaar niet vanzelfsprekend (meer) opzoeken, maar wel iets voor elkaar kunnen betekenen. Zoals verschillende generaties. Die kun je met elkaar verbinden. Met als resultaat dat ieders wereld wordt vergroot en nieuwe inzichten en vaardigheden ontstaan. Nieuwe verbindingen brengen ook nieuwe hulpbronnen binnen handbereik. Hulpbronnen die je voorheen niet eens kende of waar je niet om durfde te vragen. Hulpbronnen die je misschien een poosje niet meer gevoeld hebt: aandacht, een luisterend oor. Een goed gesprek, een arm om je heen, misschien wel een ‘high five!’
Vertrouwen, versterken en verbinden dus. Als je even naar de afbeelding hieronder kijkt, dan zie je dat er pijltjes tussen staan. Dat is de doorgaande beweging. Hersteld vertrouwen, herwonnen kracht en nieuwe verbindingen leiden tot nog meer vertrouwen, meer herwonnen kracht, enzovoort. Die beweging in gang zetten, dat is wat de goede community builder doet. Ervoor zorgen dat het wiel weer gaat draaien en dat de beweging wordt vastgehouden. Veerkracht bewaken als het tegen zit. Zo voorkomt de goede community builder dat het bergafwaarts gaat en dat de oudere terecht komt in het domein van de dure, gespecialiseerde zorg. Niet het primaire doel van het vak, wel mooi meegenomen, zou ik zeggen.
Penninx, K. (Red.). Kiezen en verbonden blijven – Krachtgericht werken met ouderen in de wijk. Uitgeverij Coutinho, Bussum 2015
Dit boek geeft zicht op hoe professionals de zelfredzaamheid en participatie van senioren in de wijk kunnen versterken, hoe sociaal isolement van ouderen voorkomen kan worden en hoe we beter gebruik kunnen maken van de eigen kracht van ouderen. Met bijragen van Anja Machielse, Ard Sprinkhuizen, Thijs Tromp, Yvonne witter e.a.
Tot zover de drie V's van de goede community builder. Het is een praktijkmodel dat beschrijft wat community building in essentie is. Waarom dit zo belangrijk is in deze tijd, lees je in de volgende aflevering!
De WijkMakers op het Verbindingsfestival: Samen Buurten in Almere
In Flevoland zijn ze bezig met een mooie beweging: de wijk (of de buurt) is daar het uitgangspunt voor een domeinoverstijgende samenwerking rondom grote opgaven zoals het woningtekort of het betaalbaar houden van de zorg. Hoewel organisaties natuurlijk op allerlei andere schaalgroottes opereren, is dat wél het niveau waarop je het verschil kunt maken voor bewoners.
Het Verbindingsfestival op maandag 14 november moet de start worden van een netwerkbeweging waarin bewoners, zorg- en welzijnsorganisaties, maar bijvoorbeeld ook gemeenten en woningcorporaties, de handen ineen slaan om te werken aan betere buurten en wijken. Daar willen wij als WijkMakers natuurlijk een steentje aan bijdragen!
Sterker, wij geven een workshop over onze methode Studio BRUIS, om te laten zien hoe we 55-wooncomplexen weer laten BRUISEN. Er zijn nog (gratis) kaartjes te boeken. Voor het programma kijk je op onderstaande link:
De goede community builder – deel 1
Blogreeks voor actieve bewoners en professionals in het sociaal domein over community building in een ouder wordende samenelving
Omdat we de laatste wel vaker de vraag krijgen; ‘hoe je dat nou góed, een community versterken?’, besloten we een eerdere blogreeks van Kees in een nieuw jasje te steken. Deze week beginnen we met aflevering 1:
Kees Penninx | De WijkMakers
Zo lang mogelijk zelfstandig leven en gelukkig oud worden. Wie wil dat nou niet? Vanuit de WijkMakers werk ik aan innovatieve concepten voor een leeftijdsvriendelijke samenleving. Dat is een samenleving die ouderen insluit en stimuleert dat zij meedoen en van betekenis zijn. In deze blogreeks betoog ik dat dit vraagt om nieuwe vormen van gebiedsgerichte community building en geef ik aan wat sociale professionals daarbij kunnen betekenen. Ik noem dat de drie V’s: vertrouwen, versterken en verbinden. Klinkt mooi, denk je nu, maar wat betekent dat concreet? Lees er alles over in deze blogreeks over de goede community builder.
In onze ouder wordende samenleving kan iedereen community builder zijn. De wijkverpleegkundige, de maatschappelijk werker, de wijkagent, de vrijwilliger, de ambtenaar en – last but not least – de wijkbewoner. Immers: wat oudere mensen nodig hebben, is een zorgzame, beschermende, maar ook uitnodigende en verbindende sociale gemeenschap om hen heen, heel tastbaar, in hun directe woon- en leefomgeving. Bouw jij daaraan mee? Dan ben je een community builder. Je doet het goede. Volgende vraag: doe je het goed? Ben je een goede community builder? Die vraag is iets lastiger te beantwoorden. Een aanzet.
Mensen om je heen
Om te weten of je een goede community builder bent, moet je natuurlijk eerst weten wat een community is en welke betekenis die heeft voor bewoners. Voor de een volstaan een paar lieve mensen in de directe omgeving. Een ander heeft misschien wel een complete zorgzame buurt nodig, een caring community. Hoe oud we ook zijn, we hebben mensen om ons heen nodig. Mensen waar we plezier mee kunnen beleven, waar we op terug kunnen vallen én waar we iets voor kunnen betekenen. Community building is gericht op het aanblazen van positieve, zingevende en betekenisvolle sociale relaties. Er komt steeds meer wetenschappelijk bewijs dat zulke relaties, waarin verbondenheid kan groeien, het beste medicijn vormen tegen eenzaamheid, ongezondheid en andere ongemakken die ons kunnen overkomen bij het ouder worden.
Community building als beroep
Community building is geen exclusieve taak van een bepaalde beroepsgroep. Toch is het mooi dat er sociale professionals zijn die als hulptroepen voor community building zijn opgeleid. Helpen bij community building is een vak. Het vak van de sociale professional die present is in de woonomgeving en die het proces van gemeenschapsvorming aanjaagt en faciliteert. Dat is vaak nodig. Want het gaat niet altijd vanzelf. Ga jezelf maar na. Ben jij wel eens bezig met de vraag of er oude mensen in jouw buurt wonen die wellicht een goed gesprek of een steuntje in de rug kunnen gebruiken? Voor mij is het eerlijk gezegd geen dagelijkse kost. Toen ik het eens probeerde (Dag mijnheer van Dun, u verzorgt uw zieke vrouw iedere dag, kan ik ook eens wat voor u doen, een boodschap of zo?), was de reactie afhoudend (Nee hoor, het gaat prima). Ik ben met meneer van Dun nooit verder gekomen dan de jaarlijkse overhandiging van mijn zelf gebakken oliebollen op 1 januari. Soms zijn de verbindingen zo ver te zoeken, of al zo lang verbroken, dat je er niet zomaar meer doorheen komt. Professionele helpers bij community building komen dan van pas.